ÖZET
2020 kasım ile mart ayları arasında ;
Kutup bölgesi önceki kış mevsimine göre daha soğuk olma ihtimali yüksek olduğu için küresel ısınmanın etkileri azalabilir.
Orta ve Batı Avrupada önceki kış mevsimine göre daha az kar yağışı ve daha az soğuk hava dalgası;Asya bölgesinde ise ortalamadan düşük sıcaklıklar ile birlikte daha sık soğuk hava dalgaları gözlemlenme ihtimali yüksektir.
Türkiyede ise normal bir kış beklenmektedir.Özellikle 2018 ve 2019 kışlarına kıyasla 2020 kışı daha soğuk geçebilir.Fakat ekstrem durum beklenmemelidir.Özellikle karadeniz bölgesi için özlenen kar yağışları geri gelebilir.
Kuzey yarımkürede güçlü polar vorteks beklenmektedir.Özellikle kasım ve aralık aylarında 60 derece kuzey enlemi ortalama zonal rüzgarlar rekor kırabilir.Diğer taraftan AO ve NAO endekslerinin ortalama pozitif seyretme ihtimali yüksektir.İzlanda bölgesindeki engellemeler(blocking) daha nadir gerçekleşebilir.
">
Giriş
Uzun vadeli kış tahminlerinde SSW fenomenlerinin tahmin edilebilirliği,kış mevsiminde polar vorteksin şiddeti hakkında bir çok bilgi verebilmektedir.Orta enlemlerde meydana gelen olaylar polar vortekse büyük oranda etki etmektedir.Bu olaylar; Quasi ‐ Bienal Salınımı (QBO) [ Holton ve Tan , 1980]; tropik bölgelerdeki Güney Salınımı (ENSO) ve güneş maksimumu sırasında QBO etkisinin işaretini değiştiren 11 yıllık güneş lekesi döngüsü (SSC) [ Labitzke , 1987 ]; [ Labitzke ve van Loon , 1988 ].
Bu sebeple 2020 kış mevsiminin tahminine 2019 mayıs ayında olanak tanımıştır.Verilen faktörler gözetilerek; Bu çalışmada,polar Vorteks’in 2020 deki durumunun tahmini yer almaktadır.
2.QBO’nun Polar Vortekse Etkisi
QBO 28 aylık süreçte, tropik stratosferde doğu ve batı bölgeler arasında ekvator bölgeli rüzgarın, ortalama 28 ila 29 ay arasında süren kuasiperyodik salınımıdır. Alternatif rüzgar rejimleri, alt stratosferin tepesinde gelişir ve tropik tropopozda dağılana kadar ayda yaklaşık 1 km aşağıya doğru yayılır.[Wikipedia] . Orta enlemlerde (5N-5S) 50 hPa ‘da 3m/s den yüksek rüzgarlar Batılı QBO, -3m/s’den düşük rüzgarlar ise Doğulu QBO olarak tanımlanır.Batılı veya doğulu olarak adlandırılan QBO rüzgarlarında doğudan batıya dönen rüzgar rejimleri,batıdan doğuya dönen rüzgar rejimlerine göre daha düzenlidir.QBO’nun polar vortekse etkileri’nin sebebi gezegensel dalgaların troposferden ve stratosferden yukarı doğru ilerlemesini modüle etmesidir.
Holton ve Tan [ 1982 ],Doğulu QBO’da kışın erken saatlerinde gelişmiş dalga ‐ 1 jeopotansiyel ‐ yükseklik genlikleri, Batılı QBO’da ise kışın sonlarında gelişmiş dalga 2 jeopotansiyel ‐ yükseklik genlikleri bulmuştur..QBO’nun ekstratropikler ve meridyonel sirkülasyon üzerinde etkileri vardır.[Baldwin et al.,2001]. Olası bir etki, orta ve yüksek enlem dinamiklerini harekete geçiren Eliassen ‐ Palm (EP) gezegen dalga akısının QBO değişimini içerir. Aslen Holton ve Tan [1980] tarafından tespit edildiği gibi , kutup rüzgarları QBO'nun doğu evresi boyunca zayıf, batı evresi boyunca daha kuvvetlidir. QBO'nun doğu evresinde batı ve doğu bölgeli rüzgarları ayıran sınır yüzeyi, kış yarım küresine yaklaşık 10 ° kaydırılır. Bu, yalnızca batı rüzgarından geçebilen gezegen dalgalarının yayılması için kanalı daraltır ve ısı akışını polar vortekse doğru yönlendirir. [ Andrews et al. , 1987].(Ekvator ve çevresinde ısınarak yükselen hava üst atmosferde koriolis kuvvetinin de etkisiyle sapmaya uğrar. Bu sapma kuzey yarım kürede sağa doğru olmaktadır. Üst atmosferde sağa sapan bu akımlar yaklaşık 30N enlemi civarında artık batı-doğu yönlü hava akımlarına dönüşmektedir.)
QBO ‐ kaynaklı sirkülasyon, ekvator açısından asimetrik hale gelir, orta ve yüksek enlemlere nüfuz eder ve böylece doğrudan ekstratropik sirkülasyonu etkiler. Modelleme ayrıca Holton ‐ Tan etkisinin, kış kutbu yakınındaki QBO sinyalinden hala sorumlu olabileceğini göstermiştir. [Ruzmaikin ve Joan Feynman] . Doğu QBO sırasında hava, ekvatorda yükselir ve traposferde dalga aktivitesini arttırır.
