Güncel AO NAO PNA MJO endexi
AO Nedir?(Artik Okaynus Salınımı)
Açılımı Arctic Oscillation olan AO bir salınım endeksi çeşididir. Endeks, belirli bir periyot olmadan zaman içerisinde değişir ve Kuzey Kutbu’ndaki bir işaretin mevsimsel olmayan deniz seviyesindeki basınç anomalileri ile karakterize edilir. Meteoroloji de NAO ile yakın akraba olarak görülür. Fakat AO’nun atmosferin dinamiklerini temel olarak temsil edip etmediği konusunda hala tartışmalar sürmektedir.
AO endeksi pozitif durumdayken kutupsal bölgede basınç düşükken, orta enlemlerde yüksektir. Bu da orta enlem jet akımının batıdan doğuya güçlü ve tutarlı şekilde esmesini sağlar ve soğuklar kutup bölgesinde kilitli kalır. Pozitif fazda Kuzey Avrupa, Amerika’nın doğu sahilleri bol yağışlı ve nispeten ılık hava koşullarının etkisi altındadır. Buna karşı Akdeniz kuşağında kalan ülkeler, Grönland ve ABD’nin kuzeybatı-orta kesimleri daha az yağışlı ve nispeten soğuk bir dönem geçirir.
Pozitif pattern
Kuzey Avrupa, Amerika'nın doğu sahilleri bol yağışlı ve (nispeten) ılık hava koşullarının etkisi altındadır. Buna karşı Akdeniz kuşağında kalan ülkeler, Grönland ve ABD'nin kuzeybatı-orta kesimleri (Kayalık dağları gibi) daha az yağışlı ve soğuk bir dönem geçirir.
Negatif pattern
Pozitif durumun aksine Türkiye, bu sefer saatin tersi yönünde dönen alçak basınçların neden olduğu bol lodoslu ve bol yağmurlu sistemlerin etkisi altında kalır. Negatif NAO'nun baskın olduğu bir kış mevsiminde sıcaklık güneyli akımlarla mevsim normallerinin çok üzerinde olacak ve Ankara, Konya gibi İç Anadolu kentlerinde bile karlı veya soğuk havalardan çok ılık ve yağmurlu günler baskın özellik gösterir. Yağış ortalaması mevsim normallerinin hem Türkiye'de hem Akdeniz kuşağında çok üstene çıkabilir. Akdeniz kuşağının da tam tersine, Britanya olmak üzere Kuzey Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyısı kutupsal soğuk hava dalgalarının etkisi altında kalır.
Nao Nedir?(Kuzey Atlantik Salınımı)
Kuzey Atlantik salınımı (North Atlantic Oscillation - NAO), Kuzey Atlas Okyanusu'nda görülen bir fenomen. Kutuplarda açısı daralan güneş ışınlarından dolayı düşük ısı enerjisi ile deniz seviyesinde yüksek basınç alanı, ekvatoral bölgelerde ise bunun aksine yüksek ısı enerjisiyle deniz alçak basınç alanı oluşur. Bu basınç kuşaklarına bir tepki olarak alt-tropik ve alt-kutbi bölgelerde de yarı kararlı basınç kuşakları meydana gelir. Azor adaları çevresinde bir yüksek basınç - bilinen adıyla Azor Yüksek Basıncı veya Azor Yükseği, İzlanda çevresinde de bir alçak basınç - İzlanda alçağı veya İzlanda alçak basıncı deniz seviyesinde ortaya çıkar.
Kuzey Atlantik salınım endeksi ise işte bu iki bölge arasındaki, basınç farkının uzun yıllar ortalaması ile normalize edilmiş halidir. NAO Endeks, 1920'lerde Sir Gilbert Thomas Walker tarafından keşfedilmiştir. Eğer Azor ve İzlanda'daki basınç farkı uzun yılların ortalamasına paralelse NAO indeks nötr (sıfır) ya da nötre yakın bir değer alır. Buna karşın, güneydeki Azor yüksek basıncı normalden daha yüksek ise, başka bir ifadeyle bu basınç kuşakları arasındaki fark normalden fazla ise NAO indeks sıfırın üzerinde, yani pozitif olacaktır. Uzun yılların ortalamasından daha düşük çıkarsa, negatif değer alacaktır.
Pozitif pattern
NAO endeksinin pozitif değer alabilmesi için Azor ve İzlanda bölgelerinin normalden daha yüksek bir basınç ortalamasına sahip olması gerektiğine göre, pozitif NAO denince akla gelmesi gereken yüksek basınç alanlarının Azor Adaları ve Azor Adaları ile aynı enlemlerde bulunan coğrafik bölgelerde yoğunlaşmasıdır. Şu halde, Türkiye ve Akdeniz kuşağı daha çok yüksek basınçların etkisi altında kalacak, yağışlı günlerinde sayısı belirgin derecede azalacaktır.
Yüksek basınç alanları Kuzey Yarımküre'de saat yönünde dönerek spin hareketi yaptıkları için, Türkiye'nin konunçsal olarak daha çok yüksek basıncın sağ tarafında kalması yüzünden kuzeyden soğuk hava dalgalarının tekrarlanan biçimde etkisi altında kalır. Bu yüzden pozitif NAO Endeksi Türkiye için sıcaklığın normalden düşük yağışın da normalden az olacağı anlamına gelir. Pozitif patern de Türkiye'nin ve Akdeniz çanağının aksine Kuzey Avrupa normalden ılık ve yağışlı bir dönem geçirir.
Negatif pattern
Pozitif durumun aksine Türkiye, bu sefer saatin tersi yönünde dönen alçak basınçların neden olduğu bol lodoslu ve bol yağmurlu sistemlerin etkisi altında kalır. Negatif NAO'nun baskın olduğu bir kış mevsiminde sıcaklık güneyli akımlarla mevsim normallerinin çok üzerinde olacak ve Ankara, Konya gibi İç Anadolu kentlerinde bile karlı veya soğuk havalardan çok ılık ve yağmurlu günler baskın özellik gösterir. Yağış ortalaması mevsim normallerinin hem Türkiye'de hem Akdeniz kuşağında çok üstene çıkabilir. Akdeniz kuşağının da tam tersine, Britanya olmak üzere Kuzey Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyısı kutupsal soğuk hava dalgalarının etkisi altında kalır.
